Çocuklar İçin Dönüşen Sokaklar
Çocuklar ve çocukların günlük yaşamlarına dair deneyimlerinin ve duygu durumlarının temel yönlendiricisi olan bakım verenlerin ihtiyaçlarını merkeze alarak tasarlanan sokaklar, bir kentin tüm sakinlerinin kentsel refahının yükselmesini sağlar. Çocukların ihtiyaçlarını ve kent deneyimlerini önceliklendiren bu yaklaşımla tasarlanan sokaklar, aynı zamanda sosyal karşılaşmalara da olanak tanıyan, güvenli ve kapsayıcı birer kamusal mekân niteliği taşır. Bu yaklaşımla kentlerin en büyük ve kesintisiz kamusal alan ağını teşkil eden sokakların, kentin sunduğu kaynakların önünde engeller çıkaran alanlar olmak yerine kent kaynaklarına erişim sağlayan güvenli ve kapsayıcı kamusal mekânlara dönüştürülmesi için Marmara Bölgesindeki belediyelere destek sağlayan ve bu yıl ikinci kez yürütülen “Sokak Dönüştürme Prova Uygulama Destek Programı” Eylül ayında başarıyla tamamlandı.
Veri ve Analize Dayalı Dönüştürülen Sokaklar
Marmara Belediyeler Birliği, Global Designing Cities Initiative ve Superpool ortaklığında yürütülen program kentlerin çocukların güvenlik, görünürlük, etkileşim kurma, oynama ve öğrenme ihtiyaçlarını gözeterek tasarlanmış sokakların sayısını artırmayı hedefliyor. Program ayrıca çocuklar için sokaklar tasarlamanın farklı ölçekteki gereklilikleri ve detaylarını içeren bir dizi öğrenme programı ve atölye çalışması içeriyor.
Program kapsamında MBB üyesi sekiz belediye (İstanbul, Kocaeli ve Sakarya büyükşehir belediyeleri ve Arnavutköy, Bahçelievler, Kadıköy, İnegöl, Serdivan ilçe belediyeleri) programa dahil olmaya hak kazandı.
Her bir belediye ekibi seçtiği uygulama alanı için birçok analiz ve veri çalışması yürüttü. Veriye dayalı karar verme yaklaşımıyla ilerleyen programda her bir alanın dinamiklerine uygun tasarım önerileri geliştirildi. Tasarım süreci boyunca her bir proje ekibi ile periyodik olarak toplantılar düzenlendi ve yaz dönemi boyunca uygulama haftası için gerekli hazırlıklar tamamlandı. Eylül ayında Marmara Urban Forum öncesinde düzenlenen MARUF on the Go etkinlikleri kapsamında ise her bir belediye geçici, esnek ve kolay uygulanabilir malzemeleri ve bölgede yaşayan sakinlerin de uygulamaya etkin katılımını mümkün kılan yöntemler kullanarak prova uygulama süreçlerini başlattı.
Araçlar İçin Değil Çocuklar İçin Güvenli Okul Sokakları
Sokakların işlevlerini değiştirmeye yönelik taktiksel tasarım stratejilerinin katılımcı yöntemlerle uygulama alanı kazandığı prova uygulama döneminde hangi belediye neler yaptı?
- Arnavutköy Belediyesi, alandaki araç trafiğini yavaşlatıp kaldırımları genişleterek alanda bulunan okul çıkışının çocuklar için güvenli bir bekleme ve sosyal etkileşim alanına dönüşmesini sağladı. Bu düzenleme ile Arnavutköy, geniş kaldırımlar ve yavaşlatılan araç trafiği sayesinde okul çıkışında bekleme, vakit geçirme ve sosyalleşmeyi mümkün kılan güvenli bir okul sokağı kazandı.
- İstanbul ve Kocaeli büyükşehir belediyeleri hazırladıkları Sürdürülebilir Kentsel Hareketlilik Planı’nda okul sokağı olarak belirlenmiş pilot alanlarda uygulamalarını hayata geçirdi.
-
- İstanbul Büyükşehir Belediyesi, uygulama alanındaki okulun çevresindeki şeritleri daraltarak yaya ve çocukların güvenle yürümesini sağlayacak düzenlemeler gerçekleştirdi.
- Kocaeli Büyükşehir Belediyesi, okul çevresinde bulunan sokakları trafiğe kapatarak güvenli bir okul sokağı oluşturdu ve bu alanda çocukların daha uzun vakit geçirebileceği oyun alanları tasarladı.
- Sakarya Büyükşehir Belediyesi, alandaki trafik akışını tek yöne düşürerek şerit genişliklerini azalttı ve kazanılan kamusal alana dinlenme ve oyun alanları yerleştirdi.
- Bahçelievler Belediyesi bir ortaokula hizmet veren sokağın bir kısmını araç trafiğine kapatıp bir kısmında kaldırım genişleterek elde edilen kamusal alanı oynama, öğrenme ve sosyal etkileşim alanlarıyla zenginleştirdi.
- İnegöl Belediyesi ise tasarım sürecini, bir okul sokağı oluştururken bisikletli ulaşımı da gözeten ve teşvik eden tasarım yaklaşımıyla yürüterek alandaki okulun önünden geçen sokağı araç trafiğine kapatarak kazanılan alanda dinlenme ve oyun alanları ile bisiklet parkları oluşturdu.
Marmara’nın Güvenli Oyun Sokakları ve Meydanları
- Kadıköy Belediyesi, uygulamanın yapıldığı Caferağa Mahallesinin en işlek meydan ve caddelerinden birini araç trafiğine kapattı, meydanı çevreleyen yollarda araçlar için yavaşlatıcı önlemler aldı ve bu yollarda tanımlı yaya geçitleri oluşturdu.
- Serdivan Belediyesi ise çocukların oyun oynama hakkını ön plana alan tasarım yaklaşımları doğrultusunda araçların park alanı olarak kullandığı bir sokağı araç trafiğine kapattı ve kazanılan sokağı hem mahalle sakinleri için dinlenme alanları hem de çocukların fiziksel, zihinsel, sosyal ve duygusal gelişimlerini destekleyecek oyun alanları ile donattı.
MARUF23’te İlham Veren Prova Uygulamalar
Prova uygulamalar, MBB tarafından 4-7 Ekim’de İstanbul’da düzenlenen Marmara Urban Forum (MARUF23) kapsamında düzenlenen sergide forum katılımcılarıyla buluştu. Sergiye ilk programın mezunları Gebze ve Malkara belediyelerinin okul sokağı ve meydan dönüşümleri ve iki programın da öğrenme ve mentor ayağını besleyen Maltepe Belediyesi’nin iki prova uygulaması da dahil edildi.
İstanbul, Kocaeli ve Sakarya büyükşehir belediyeleri ve Arnavutköy, Bahçelievler, Kadıköy, Maltepe, Gebze, İnegöl, Malkara, Serdivan belediyelerindeki iyi uygulamaların yer aldığı sergi; sokakların, çocuk ve bakım verenlerinin ve dolayısıyla tüm yayaların güvenliğini önceliklendiren yaşanabilir kamusal mekânlara basit malzemelerin kullanımıyla dönüştürülebileceğini gözler önüne serdi. Hem bu uygulamaların mimarı olan belediye proje ekiplerinin hem de MBB, Superpool ve GDCI ekiplerinin katılımıyla gerçekleşen açılışta programın tüm aktörleri, sürece ilişkin deneyimlerini paylaştı. Uygulamalara ilişkin birçok görsel materyale ev sahipliği yapan sergi, motorlu araçların hakimiyetine terk edilmiş sokakların düşük bütçeli ve kolay uygulanabilir tasarım stratejileri sayesinde çocukların kentteki ihtiyaçlarını karşılayan güvenli ve konforlu kamusal alanlara dönüşmesinin olanakları konusunda ilham verdi.
Prova Uygulamaların Ardından
Uzun ve çok katmanlı bir sürecin sonunda büyük bir emek ve özveriyle prova uygulamaların gerçekleşmesini mümkün kılan proje ekipleri, 14 Kasım 2023 tarihinde hem tüm süreci değerlendirmek hem de kazanılan deneyimlerin paylaşımını gerçekleştirmek üzere Marmara Belediyeler Birliğinde bir araya geldi. Süreç boyunca belediyelere destek ve koordinasyon sağlayan MBB, Superpool ve GDCI ekipleri ile proje ekiplerinin bir araya geldiği süreç değerlendirme toplantısı aracılığıyla her belediyenin prova uygulamaları hayata geçirirken edindiği tecrübeler detaylarıyla konuşuldu. Geçmiş tecrübelerin kazanımlarıyla gelecek uygulamalar için yol haritaları oluşturulurken tüm prova uygulamaların kalıcı uygulamaya dönüştürülmesi için atılacak adımlar belirlendi.
