Sokaklar Dönüşüyor
Marmara Belediyeler Birliği Yerel Yönetim Akademisi tarafından geliştirilen program Superpool ve Global Designing Cities Initiative (GDCI) iş birliğiyle hayata geçirilmiştir. Belediyelerle iş birliği içinde gerçekleştirilen prova ve kalıcı sokak dönüştürme uygulamaları, bu hedeflere ulaşılmasını destekler.
Kent sokaklarını, çocuklar ve bakım verenleri için yaşanabilir alanlara ve yaya ve çocuk dostu kamusal mekânlara dönüştürme amacıyla oluşturulan Sokaklar Dönüşüyor programı, belediyelerin farklı birimlerinin birlikte çalışmasına yönelik sokak dönüştürme prova ve kalıcı uygulamasına ilişkin eğitim ve atölye çalışmalarını içerir. Kent mekânını, motorlu araç odaklı kentsel tasarım anlayışlarının ötesine geçerek çocuk ve yayayı merkeze alan bir yaklaşımla tasarlamayı; sokakları çocuklar için güvenli, sağlıklı ve kapsayıcı kılma yolunda adımlar atmayı ve belediyelerin prova ve kalıcı uygulama süreçleri konusundaki kapasitelerini güçlendirmeyi amaçlar. Program, teorik ve pratik atölyeler ile destek sunar, MBB’nin Mentor programı aracılığıyla farklı şehirleri birbirine bağlayarak birbirinden öğrenmeyi teşvik eder.
Program kapsamında bugüne kadar 10 şehirde 10 sokak kamusal mekâna dönüştürüldü. 2024’te yeni belediye ortakları ile 8 yeni prova uygulamanın, 5 mezun belediye ile de kalıcı uygulamaların tamamlanması hedefleniyor.
Dönüşümün Aşamaları
Sokak dönüştürme uygulamalarının tasarım, katılım, bütçe gibi çok katmanlı sürecinin hem belediye hem de mahalle sakinleri açısından daha efektif biçimde yönetilmesinin yollarından biri aşamalı tasarım yöntemi olan prova proje süreçleridir. Bu öğrenme programının içeriği ve süreci, partnerler ile oluşturulan iş birliği neticesinde açık çağrı ile gerçekleştirilmektedir. Buna ek olarak belediyelerin teoriden uygulamaya geçişini kolaylaştıran eğitim, atölye ve mentorlük desteği verilmekte ve planlama, koordinasyon, katılım ve saha uygulaması gibi çeşitli adımları içeren uzun dönemli bir prova ve kalıcı uygulama yöntemleri tarif etmektedir.
GDCI’ın hazırlamış olduğu ve Marmara Belediyeler Birliği tarafından Türkçeleştirilen Küresel Sokak Tasarımı Rehberi sokakları dönüştürmek için üç aşama önerir:
- Kısa süreli mekânsal müdahale olan Pop-up,
- Kısa süreli uygulamaları kapsayan Prova Uygulama ve
- Final dönüşümü hedefleyen Kalıcı Uygulama
Prova Uygulama Nedir?
Sokak dönüştürmenin en önemli adımlarından biri olan prova uygulama, belediye tarafından kolay temin edilebilir, geçici ve esnek malzemeler ile gerçekleşen, taktiksel kentleşme araçlarının etkili kullanımına odaklanan ve mahallelinin söz konusu tasarıma katılımını sağlayan bir uygulama stratejisidir. Prova uygulamalar, belediyenin kalıcı, yüksek maliyetli malzemelerle kalıcı uygulamaya başlamadan önce projenin alanda işlerliğini prova öncesinde ve sonrasında topladığı veri ile teyit eder ve mahallelinin sürece katılımını sağlar.
Sokak dönüştürme uygulamalarının tasarım, katılım, bütçe gibi çok katmanlı sürecinin hem belediye hem de mahalle sakinleri açısından daha efektif biçimde yönetilmesinin yollarından biri aşamalı tasarım stratejisini sürece entegre etmektir. Aşamalı tasarım stratejisi, kentsel mekânda değişimi kolaylaştırmak için tasarım surecini bilinçli olarak hızlı uygulanabilir adımlar halinde tanımlar. Aşamalı tasarım stratejisi ile uygulama süreci her biri hızlı biçimde uygulanabilecek adımlara bölünür ve her aşama bir öncekinin üzerine inşa edilecek biçimde planlanır. Bu şekilde bütçe sıkıntılarının, karmaşık izin ve onay süreçlerinin ve mahallelinin proje sürecine katılımının daha sağlıklı bir şekilde yönetilmesi hedeflenmektedir.
Kalıcı Uygulama Nedir?
Kalıcı uygulama, sokak dönüştürme aşamalı tasarım stratejisinin son adımıdır. Bu adımda, prova uygulamadan elde edilen veriler ve mahalle sakinlerinin geri bildirimleri dikkate alınarak, yapılan kullanıcı deneyim anketlerinin sonuçlarının rehberliğinde, nihai ve kalıcı çözümler geliştirilir. Kalıcı uygulama, prova uygulamada olduğu gibi çocukların ve yayaların ihtiyaçlarına odaklanarak, sokakları güvenli, sağlıklı ve erişilebilir hale getirme amacını taşır. Ancak buna ek olarak, provada boya ile tanımlanan alan, gerektiğinde asfalt sert zeminin kaldırıldığı, sürdürülebilir, doğa-tabanlı ve geçirgen malzemelerin kullanıldığı ve bitkilendirme ile iklime dayanıklı hale getirildiği bir kamusal mekâna dönüştürülür.
Programın Hedefleri
Program kapsamında hızlı uygulanabilir tasarım stratejileri ve düşük maliyetli uygulamalar ile yaya ve çocuk kullanımı öncelikli kamusal mekânların oluşturulması; sokak dönüştürme projeleri konusundaki bilgi ve farkındalığın yaygınlaştırılması; belediyelerin ilgili temsilcilerinin çocuk dostu kamusal mekânlar ve projeler konusundaki bilgi ve kapasitesinin artırılması hedeflenmektedir. Programın temel hedeflerinden bir diğeri ise yaya ve çocuk kullanımı öncelikli kentsel tasarım pratiklerini desteklemek ve yaygınlaştırılmasını sağlamaktır.
Öğrenme Programının İçeriği
- Çocuklar için Sokaklar Tasarlamak
- Taktiksel Şehircilik
- Uygulamalı Veri Toplama
- Geometri Testi
- Kentsel Tasarımda Katılımcı Süreçler ve İletişim Stratejileri
- Desen, Renk ve Kent Mobilyaları Üzerine Tasarım Atölyeleri
- Belediye Deneyim Paylaşımı
- Mentor Programı ile Birbirinden Öğrenme
- Koordinasyon Toplantıları
- Saha Uygulamaları ve Açılış Etkinlikleri
Süre
Prova Uygulama Programı: 6 ay
Kalıcı Uygulama Programı: 8 ay
Katılımcılar
Belediyelerin Plan Proje, İmar ve Şehircilik, Strateji Geliştirme, Şehir Planlama, Kentsel Tasarım, Park ve Bahçeler, Ulaşım, Sosyal Hizmetler ve konu ile ilgili alanlarda çalışma yürüten diğer birimlerinde görev yapan yönetici ve personelinden oluşan tasarım ve uygulama ekipleri.
İlgili Haberler ve Dokümanlar
Teoriden Pratiğe, Sokaklar Dönüşüyor!
Sokaklar Dönüşüyor Programı Prova ve Kalıcı Uygulama Modülleri İle Üçüncü Dönemine Başlıyor!
Sokaklar Çocuklar İçin Dönüşüyor
Çocuklar İçin Dönüşen Sokaklar
Sokak Dönüştürme Sekiz Belediye ile Başladı
Sokak Yeniden!: Büyük Değişimler İçin Küçük Dönüşümler, Kent’in 11. Sayısı
Sokak Dönüştürme Uygulaması ile Gebze'de Çocuklar ve Yayalar Güvenli Bir Kamusal Alan Kazandı
Sokak Dönüştürme Prova Proje Destek Programı Kapsamında Malkara ve Gebze’de Saha Çalışmaları Başladı
Küresel Sokak Tasarım Rehberi’nin Türkçe Çevirisi Yayınlandı
