Kadınların Zaman Yoksulluğuyla Mücadele: Şefkatli Şehirler Tasarlamak

YAZAN: Julia Munroe, Politika Sorumlusu, Metropolis

Dünyanın dört bir yanın­daki şehirlerde, günlük yaşamın ritmi görünmez bir altyapıya dayanır: bakım emeği. Yemek hazırlamaktan çocuk yetiş­tirmeye, yaşlılara bakmaktan ev iş­lerini halletmeye kadar uzanan bu emek, yalnızca aileleri ve topluluk­ları değil, tüm ekonomileri ayakta tutar. Ancak bu temel emek kronik bir biçimde değersiz görülmek­te ve orantısız şekilde kadınların omuzlarına yüklenmektedir.

Dünya genelinde, çalışma çağında­ki 606 milyon kadın, tam zaman­lı ücretsiz bakım sorumlulukları nedeniyle ücretli işlerde çalışa­mazken aynı nedenle iş gücünün dışında kalan erkek sayısı yalnızca 41 milyondur. Bu durum, kadınları "zaman yoksulluğu"na mahkûm etmekte ve çoğu kadın, ücretli işle­rini ücretsiz bakım sorumlulukla­rıyla "çifte vardiya" olarak denge­lemek zorunda kalmaktadır.

BAKIM ŞEHİRLER İÇİN NEDEN ÖNEMLİDİR?

Bu mesele, sadece ekonomik ve si­yasi katılım, kişisel gelişim ve boş zamanlarını değerlendirme fırsat­larından mahrum kalan kadınlar için değil, aynı zamanda onların çeşitli katkılarını ve bakış açılarını kaybeden şehirler için de büyük önem taşıyor.

Ekonomik, sosyal ve siyasi faa­liyetlerin merkezi olan şehirler aynı zamanda bakımın da merke­zidir. Şehir yönetimleri, bakımın nasıl sağlandığını, paylaşıldığını ve değer gördüğünü, kimin önem­sendiğini ya da göz ardı edildiğini belirleyen mekânları, sistemleri ve hizmetleri şekillendirir. Bakım ihtiyaçlarını fark edip bunlara et­kili çözümler üreten şehirler, daha adil, kapsayıcı ve gelişen toplumlar oluşturabilir.

Bakım hizmetlerinin önemi yaygın olarak kabul edilse de şehirler ge­nellikle etkili bakım sistemleri kur­mak için gerekli mali kaynaklardan ve pratik araçlardan yoksundur. Dünya Büyükşehirler Ağı olan Met­ropolis, bu boşlukları doldurmak için önemli adımlar atıyor. Yeni başlattığı Metropoller için Ulusla­rarası Fon: Yerel Bakım Sistemleri sayesinde finansman imkânları, şe­hirler arası bilgi paylaşımı ve Yerel Bakım Sistemleri Araç Kiti ile özlü, yerel ihtiyaçlara uygun ve pratik rehberlik sunuyor.

Araç Kiti, şehirler arası bilgi alış­verişi ve iyi uygulamaların payla­şımını içeren iş birliğine dayalı bir süreçle ortaya çıktı. Örneğin, Met­ropolis, Haziran 2024’te Marmara Belediyeler Birliği iş birliğiyle Latin Amerika ve Orta Doğu şehirlerini İstanbul’da, Ekim 2024’te ise Af­rika şehirlerini Dakar’da bir araya getirerek bakım sorunlarına yerel çözümleri öğrenmelerini sağla­dı. Araç Kitinde yer alan birçok vaka çalışması, bu "Çözüm Labo­ratuvarları"na katılan şehirlerden alınmıştır.

YEREL BAKIM SİSTEMLERİ ARAÇ KİTİ NEDİR?

Bakım Sistemleri Araç Kiti, yerel, bölgesel ve büyükşehir yönetimle­rini, entegre ve bağlama özgü bakım sistemleri geliştirmeleri için destek­lemek amacıyla tasarlanmış dinamik bir kaynaktır. Araç Kiti, Uluslararası Çalışma Örgütü’nün (ILO) ‘5R Çer­çevesi’ni (5R çerçevesi, ücretsiz bakım emeğini azaltmayı (reduce), tanımayı (recognize) ve yeniden da­ğıtmayı (redistribute) hedeflerken, ücretli bakım çalışanlarının ödüllen­dirilmesini (reward) ve temsillerinin (represent) sağlanmasını amaçlayan bir yaklaşımdır.) temel alarak şehir­lerin ücretsiz bakım işini tanıması, azaltması, yeniden dağıtması ve ücretli bakım ile ev işlerini temsil et­mesi ve ödüllendirmesi için politika çözümleri sunar.

YEREL BAKIM SISTEMLERI ARAÇ KITINDEN ÖNE ÇIKANLAR

1. Bakım Emeğini Tanıyın: Görünmeze Değer Verin

Bakım emeği genellikle göz ardı edilir ve toplumsal bir gereklilik­ten çok bireysel bir sorumluluk olarak görülür. Şehirlerin politi­ka ve programları, bu emeğe de­ğer kazandırabilir ve bu emeğin tanınmasını sağlayabilir.

Zaman kullanım anketleri, top­lumsal cinsiyete göre ayrıştırıl­mış veriler ve bakım ekonomisi denetimleri gibi araçlar kulla­nılarak kimin bakım emeği ver­diği ve desteğin en çok nerede gerektiği daha iyi anlaşılabilir. Kamu kampanyaları ve eğitim girişimleri ise klişelere meydan okuyarak bakımın toplumsal bir fayda olarak değerlendirildiği bir kültür yaratabilir.

Örneğin, Brezilya’nın Belo Hori­zonte kenti, bakımı bir kamu hakkı olarak çerçeveleyen ve hem bakım verenleri hem de bakım alanları destekleyen Belediye Bakım Politi­kaları ile öncülük etmektedir.

2. Yükü Azaltın: Zaman Kazandırın

Bakım emeğinin büyük bir kısmı­nı kadınlar üstleniyor ve bunu da sıklıkla fırsatlardan feragat ede­rek yapıyorlar. Kamu çamaşırha­neleri, toplu mutfaklar ve gündüz bakım merkezleri gibi hizmetleri birleştiren yerel yönetimler, ba­kım verenlere haftalık saatler kazandırabilir.

Sierra Leone’nin Freetown kenti, şu anda kreş, sağlık hizmetleri ve yetişkin eğitimini tek bir topluluk merkezinde birleştiren ilk "Ba­kım Bloğu"nu geliştiriyor. Böyle­ce şehir, bakım verenlere zaman ve enerji kazandırıyor.

3. Sorumlulukları Yeniden Dağıtın: Normları Değiştirin

Bakım hizmetlerinin adil bir şe­kilde paylaşılması için toplumsal cinsiyet normlarına meydan oku­mak ve erkekleri değişime dahil etmek önemlidir.

Bogotá’nın Erkek Bakım Okulları gibi kamu programları, erkekle­re bakım becerileri ve duygusal okuryazarlık kazandırarak za­rarlı kalıp yargıları ortadan kal­dırmada hayati bir rol oynuyor.

4. Bakım Emeğini Ödüllendirin: Adil Ücret ve Koşullar

Özellikle kayıt dışı veya güven­cesiz işlerde çalışan kadın bakım emekçileri, topluma kattıkları de­ğeri yansıtan ücret ve koşulları hak ediyor.

Eğitim, sertifikasyon ve kamu istihdam programları yoluyla bakım işinin profesyonelleşti­rilmesi, emekçilerin ücretlerini ve iş güvencelerini iyileştire­bilir. Şehirler, ayrıca sosyal ko­ruma önlemleri alarak bakım işçilerinin temel hizmetlere eri­şimini ve adil ücretlendirilmesi­ni sağlayabilir.

5. Bakıcıları Temsil Edin: Masada Bir Sandalye

Bakım çalışanlarının temsil edilmesi, özellikle daha yüksek sömürü riski altında olan göç­men ve belgesiz işçiler için gü­vencesiz koşulların ele alınması açısından elzemdir. Bununla birlikte, bakım görevlileri genel­likle sürdürdükleri sistemlerden dışlanırlar.

Halkın katılımını, toplu pazar­lığı ve bilgiye erişimi teşvik etmek, bakıcıların haklarını, ücretlerini ve korumalarını güçlendirir ve topluluklardaki bakım kalitesini artırır. Yerel yönetimler, politikalar yoluyla ve bakım verenlerin uzman­lıklarını paylaşabilecekleri ve kentsel politikaların tasarımını etkileyebilecekleri konseyler, birlikler ve kapsayıcı katılım sü­reçlerini teşvik ederek kilit bir rol oynamaktadır.

Araç Kiti, rehberlik sunmak ve ilham vermek için 10 politika çözümü ve dünyanın dört bir yanından 30’un üzerinde iyi uygulamaya dayanarak yapılandırılmıştır.

ŞEHİRLER İÇİN EYLEM ÇAĞRISI

Bakıma yatırım yapmak, insan hak­larını, ekonomik refahı ve sosyal eşitliği ilerletmek açısından şehir­ler için oyunun kurallarını değiş­tiren bir unsurdur. Yıllık 11 trilyon dolarlık bir değere sahip ve küre­sel GSYH’nin %9’unu temsil eden bakım emeği, toplumlarımızın bel kemiğidir. Ancak bu, çoğu zaman politika ve bütçelerde görünmez kalmaktadır.

Şehirler, kadınların zaman yoksul­luğunu ele almak ve tüm sakinleri destekleyen bakım sistemleri oluş­turmak için şimdi harekete geçme­lidir. Metropolis, herkes için yaşam kalitesini sağlayacak dönüştürücü bakım politikalarının geliştirilmesi için dünyanın dört bir yanındaki şe­hirlerin yanında yer almaya hazırdır.

Metropolis ile iletişime geçin veya şehrinizde bakımı önceliklendir­mek için Yerel Bakım Sistemleri Araç Kiti’ni keşfedin.

Detaylı incelemek için QR kodu okutun.